पाँच वर्षपछि यस्तो बन्दैछ प्रभु बैंक

मर्जर नीतिको प्रभुले गर्‍यो भरपुर उपयोग

पुष्प दुलाल

५ फागुन, काठमाडौं । फाइनान्स कम्पनीलाई विकास बैंक हुँदै वाणिज्य बैंकसम्म स्तरोन्नति गरी एक दशकमै बैंकिङ व्यवसायमा छलाङ मारेको छ, प्रभू समूहले । राष्ट्र बैंकको मर्जर नीतिको भरपुर उपयोग गर्दै छोटो अवधिमै बैंकिङ व्यवसायमा स्थापित हुन सफल भएको बैंकका अध्यक्ष देवीप्रकाश भट्टचन बताउँछन् ।

‘हामी ठूलो जोखिम लिएर मर्जरमा गएका थियौं, जोखिम लिने हिम्मत गरेकै कारण अहिले यो सफलता हात पारेका हौं,’ भट्टचनले अनलाइनखबरसँग भने ।

नौ वर्षअघि ३ करोड रुपैयाँ चुक्ता पुँजी राखेर प्रभु फाइनान्सबाट बैंकिङ व्यवसायमा प्रवेस गरेको यो समुहद्वारा प्रवर्द्धित प्रभु बैंकसँग हाल ५ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ चुक्ता पुँजी छ । ०७७ सालमा १२ अर्ब रुपैयाँ चुक्ता पुँजी पुर्‍याउने बैंकको लक्ष्य छ ।

०७७ सालसम्ममा बैंक सबै वित्तीय सूचकांकका आधारमा ‘टप टेन’मा पर्ने प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अशोक शेरचन बताउँछन् । अहिले पनि बैंक शाखा सञ्जाल, सेयरधनी, कर्मचारी संख्यालगायतमा पहिलो नम्बरको निजी बैंक हो भने नाफामा ‘टप टेन’भित्रै छ ।

विकास बैंकले पनि वाणिज्य बैंकलाई गाभेर आफ्नै ब्राण्डमा सञ्चालन गर्न सक्छ भन्ने यो समुहले प्रमाणित गरेर देखाइसकेको छ ।

तत्कालीन प्रभु विकास बैंकले तत्कालीन किष्ट बैंकसहित अन्य तीन विकास बैंकलाई गाभेर ०७१ भदौ ३० गतेदेखि प्रभु बैंककोरुपमा कारोबार सुरु गर्‍यो । विकास बैंकले वाणिज्य बैंक गाभेर आफ्नै नाममा सञ्चालन गरेको यो पहिलो नेपाली घटना हो । बैंकले खारेजीमा गएको नेपाल विकास बैंक पनि किनिसकेको छ ।

त्यसो त, फाइनान्सबाट विकास बैंकमा स्तरोन्ति हुँदा एक विकास बैंक र एक फाइनान्स कम्पनीलाई पनि गाभेको थियो । गत शुक्रबारमात्रै अर्को वाणिज्य बैंक ग्राण्ड बैंकलाई गाभेर प्रभुकै नाममा एकीकृत कारोबार सुरु गरेको छ । योसहित प्रभुले आठ वटा संस्थालाई गाभिसकेको छ ।

यस्तो छ, पाँच वर्षे रणनीति

भट्टचनले बैंकका सेयरधनीमाझ बैंकको आगामी पाँच वर्षे रणनीति सार्वजानिक गरिसकेका छन् । जसअनुसार ०७७ सालमा बैंकले १ खर्ब ४५ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी १ खर्ब २५ अर्ब रुपैयाँ कर्जा विस्तार गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । हाल बैंकले ५१ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरी ३३ अर्ब रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेको छ ।

व्यवसायको आकार बढेसँगै बैंकको नाफा पनि बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ । ०७७ असार मसान्तमा बैंकले ३ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ खुद नाफा कमाउने भट्टचनले सार्वजानिक गरेको रणनीतिमा उल्लेख छ ।

०७७ भित्र बैंकको चुक्ता पुँजी १२ अर्ब र सञ्जित कोषहित बैंकको कोर क्यापिटल भने १६ अर्ब पुर्‍याउने लक्ष्य छ । नियामक राष्ट्र बैंकले गरेको व्यवस्था अनुसार ०७४ असार मसान्तसम्ममा बैंकले न्यूनतम ८ अर्ब रुपैयाँ चुक्ता पुँजी पुर्‍याउनुपर्ने छ । ग्राण्ड बैंकलाई गाभेपछि यो बैंकको चुक्ता पुँजी ५ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । सञ्चालक समितिले प्रस्ताब गरेको हकप्रद सेयर वितरण पश्चात बैंकको चुक्ता पुँजी ६ अर्ब ६ रुपैयाँ पुग्ने छ ।

पुँजीको आकार ठूलो हुने भएकाले पाँच वर्षपछि बैंकले लगानीकर्ताको लगानीमाथि दिने प्रतिफल अहिलेको तुलनामा कम हुने बैंकको प्रक्षेपण छ । अहिले २७.५७ प्रतिशत रहेको रिटर्न अफ इक्वीटी ०७७ असार मसान्तमा २२.२१ प्रतिशत हुने बैंकको लक्ष्य छ ।

सूचकांक	०७१/०७२	०७२/०७३	०७३/०७४	०७४/०७५	०७५/०७६	०७६/०७७
कोर क्यापिटल	३ अर्ब ४१ करोड	६ अर्ब ७ करोड	१० अर्ब	११ अर्ब ७६ करोड	१३ अर्ब ६९ करोड	१६ अर्ब ३ करोड
निक्षेप	४२ अर्ब १३ करोड	६५ अर्ब	८५ अर्ब	१ खर्ब ५ अर्ब	१ खर्ब २५ अर्ब	१ खर्ब ४५ अर्ब
कर्जा	२९ अर्ब ६८ करोड	५३ अर्ब	७२ अर्ब	८९ अर्ब	१ खर्ब ६ अर्ब	१ खर्ब २५ अर्ब
खराब कर्जा (%मा)	७.३३	६.०५	४.११	३.०४	२.८४	२.६३
पुँजी पर्याप्तता अनुपात (%मा)	१०.६१	११.८०	१३.८५	१३.५२	१३.४५	१३.५२
खुद व्याज आम्दानी	१ अर्ब ५४ करोड	२ अर्ब ६४ करोड	३ अर्ब ६३ करोड	४ अर्ब ८३ करोड	५ अर्ब ८० करोड	६ अर्ब ८९ करोड
गैरव्याज आम्दानी	३५ करोड	५२ करोड	६० करोड	६५ करोड	७१ करोड	७७ करोड
खुद नाफा	१ अर्ब १ करोड	१ अर्ब ७४ करोड	१ अर्ब ९५ करोड	२ अर्ब ६६ करोड	२ अर्ब ९२ करोड	३ अर्ब ५९ करोड
रिटर्न अन इक्विटी (%मा)	२७.५७	२६.००	१९.३	२२.५०	२१.२५	२२.२१
स्प्रेड दर (%मा)	४.८४	४.७१	४.४१	४.७५	४.७९	४.७७

अझै पनि मर्जर र एक्वायर नै प्राथमिकता

नेपालजस्तो देशमा मर्जरको सफल अभ्यास स्थापित गर्न चुनौति भए पनि प्रभु समूहले मर्जरबाट नै छोटो समयमा केही गर्न सकिन्छ भनेर देखाउन सफल भएको बैंकका सीइओ शेरचनले बताए ।

‘जोखिम लिएकै कारण छोटो समयमै उल्लेख्य प्रगति हासिल गर्न सफल भएका हौं’ उनले भने- ‘अझै पनि मर्जर र एक्वायरलाई पनि प्राथमिकताका साथ लगिने छ ।’

हकप्रद र बोनस सेयरबाट बैंकले राष्ट्र बैंकले तोकेको समयमा चुक्ता पुँजी बढाउने र त्यसपछि पनि वाषिर्क १० प्रतिशतका दरले बोनस सेयर दिएर पुँजी बढाउने शेरचनले बताए । तर, अब प्रभुले वित्तीय अवस्था नराम्रो भएका संस्थाहरुसँग मर्जरमा नजाने उनले बताए ।

विग्रेका संस्था नगाभ्ने

पुँजीको आधार भएका र मर्जर वा एक्वायरपछि केही ‘भ्यालु एड’ हुने संस्था प्रभुको रोजाइमा पर्ने शेरचनले बताए । ‘पुँजी बढेपछि मात्रै व्यापार बढाउन पाइन्छ र बैंकहरुका लागि अबको चुनौति पनि यही हो । त्यसैले हामी पुँजीको आधार बलियो भएका संस्थाहरु रोज्छौं । किष्ट र ग्राण्डजस्ता नेगेटिभ संस्थाहरु ऋब हामी किन्दैनौं,’ उनी भन्छन् ।

खराब ऋण उठाउन सक्छौं भन्ने हिम्मतले नै किष्ट र ग्राण्डलगायतका संस्थामा हात हालेको उनले बताए । ग्राहकलाई सकारात्मक बाटोबाट एप्रोच गएर अहिले ऋण तिर्दा हुने फाइदा र पछि ऋण तिर्दा हुने बेफाइदाको बारेमा बुझाउन सफल भएकाले रिकोभरी गर्न सफल भएको उनले सुनाए ।

‘किष्ट र ग्राण्डलगायत हामीसँग गाभिएका संस्थाहरुको वित्तीय अवस्था नराम्रो थियो । हामीलाई त्यसको व्यवस्थापन गरी सही ट्रयाकमा ल्याउन अझै केही वर्ष लाग्छ,’ शेरचनले भने ।

अरुसँग प्रभुको प्रतिस्पर्धा हुँदैन

अन्य बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुलाई प्रभु बैंक प्रतिस्पर्धी नभएको सोच्न बैंकका अध्यक्ष भट्टचनको आग्रह छ ।

‘हामीले कसैलाई पनि प्रतिस्पर्धी संस्था ठानेका छैनौं र हामीलाई पनि अरुले प्रतिस्पर्धी नसोचुन्’ उनले भने- ‘अहिले प्रभु बैंकको कूल निक्षेपभन्दा बढी त प्रभु मनी ट्रान्सफरबाट रेमिट्यान्स भित्र्याइरहेका छौं ।’

कर्मचारीको वृत्ति विकास नै मूख्य चुनौति

सीइओ शेरचनका अनुसार कर्मचारीको वृद्धि विकास नै मुख्य चुनौति हो । कर्मचारीले आफूलाई कसरी समय अनुसार विकास गर्न सक्छ । क्षमता, ज्ञान, आत्म विश्वासको विकासले छोटो समयमा नै धेरैठूलो परिवर्तन ल्याउन सक्छ ।

सीइओ शेरचनका अनुसार बैंकलाई बिजनेस ल्याउने खासै चुनौति छैन । कर्मचारीहरु सक्रिय भइदिए भने रिकोभरिमा समस्या आउँदैन । किनभने ती खराब ऋणीको सूचनाहरु कर्मचारीहरुसँग जति हुन्छ, त्यति सूचना उच्च व्यवस्थापनसँग हुँदैन ।

‘पाँच वर्षमा ९० अर्ब रुपैयाँ निक्षेप बढाउनुपर्ने हुन्छ, जुन वर्षमा १८ अर्ब रुपैयाँले बढाउनुपर्ने देखिन्छ, अहिलको अवस्थामा यो वृद्धि हासिल गर्न अप्ठ्यारो छैन,’ उनले भने ।

अबका पाँच वर्ष आन्तरिक व्यवस्थापन मै जोड दिइने उनले सुनाए । शेरचनका अनुसार कर्मचारीहरु काम गर्न तयार छन् कि छैन्न भन्ने कुरा बुझेर क्षमताअनुसारको दिइने छ । ‘शैक्षिक योग्यता राम्रो छ र काम गर्ने मनस्थिति छ भने जुनसुकै संस्कारबाट आएका कर्मचारीको व्यवस्थापन गर्न पनि समस्या हुँदैन,’ उनले भने ।

तर, यस्ता विशेषता नभएका कर्मचारीको व्यवस्थापन गर्न अलि कठिन भएपनि समस्या नहुने उनले बताए । ‘हामीसँग यतिधेरै शाखा छन्, यति धेरै काम छन कि हामीले ती सबैखाले मान्छेलाई काममा लगाउन सक्छौं,’ उनले भने- त्यसैले पनि मर्जपछि कर्मचारी व्यवस्थापनको विषयलाई लिएर हामीकहाँ समस्या भएन ।’

अब कर्मचारी बढ्दैनन्

हाल बैंकमा १३ सय कर्मचारी छन् । अटोमेसन बढ्दै जाँदा जनशक्तिको काम घट्दै जाने भएकाले पाँच वर्षपछि कर्मचारीहरु घट्न सक्ने शेरचनले बताए ।

‘मोवाइल बैंकिङ, शाखारहित बैंकिङ बढ्दै जाँदा शाखाहरुको संख्या घट्दै जाने र कर्मचारीहरु पनि कटौति गर्दै जानुपर्छ’ उनले भने । तर, तत्कालै शाखारहित बैंकिङमा नजाने उनले सुनाए ।

यो समग्री नेपाल१२३.com मा पुरै पढौं