कांग्रेसको नयाँ नेतत्व र आगामी चुनौती

– निमेष गिरि

नेपाली कांग्रेसको १३ औँ महाधिवेशनले नयाँ नेतृत्व चयन गरिसकेको छ । नयाँ नेतृत्वले नेपाली राजनीतिलाई कुन मोडमा डोर्याउँछ, प्रतीक्षाको विषय बनेको छ ।

तथापि महाधिवेशनबाट निर्वाचित मूल नेतृत्व र तिनका विगतका अभिव्यक्तिलाई मूल्यांकन गर्दा, यात्रा सहज देखिँदैन । बीपी कोइरालाको प्रजातान्त्रिक समाजवाद र नेपाली कांग्रेसले अवलम्बन गर्ने आगामी कार्यनीति र रणनीति यस अधिवेशनले व्याख्या गर्न सकेको छैन ।

हरेक अधिवेशनमा संस्थाको राजनैतिक कार्यनीति एवं सिद्धान्तबारे विचारको बहस हुने गर्छ । तर, बीपीको अवसानपछि कांग्रेसमा नीतिगत, सैद्धान्तिक छलफल क्रमशः कम हुँदै गएको छ । यसअघिका महाधिवेशन पनि पदकै लडाइँमा केन्दि्रत हुने गरेका थिए, अहिले पनि त्यसले निरन्तरता पाएको छ । यसमा अचम्म हुनुपर्ने कुनै कारण छैन ।

यसपटकको महाधिवेशनको मूल नतिजा हेर्दा व्यक्तिवादी प्रवृत्तिबाट माथि उठेर संस्थागत र सैद्धान्तिक दल बन्नेछ भन्ने मान्यता पुनः समाप्त भइसकेको देखिन्छ । सैद्धान्तिक बहस र युवा नेतृत्वको चर्चा गर्ने व्यक्तिहरु निर्वाचनबाट पाखा लागेका छन् ।

कांग्रेसको विगतको सिद्धान्त र राजनैतिक प्रणालीलाई परिमार्जन गर्न पहल गर्ने गगन थापा र अर्जुननरसिंह केसी पराजय भइसकेका छन् । कांग्रेसको प्रमुख पदाधिकारीमा विजयी भएका शेरबहादुर देउवा, शशांक कोइराला देशमा धर्मनिरपेक्षता, संघीयता र गणतन्त्रप्रति प्रतिबद्ध नेता कदाचित होइनन् ।

शेरबहादुर राजसंस्थासँग नजिएका छन् र उनी अखण्डताको पक्षपाती हुन् । त्यसैगरी शशांक कोइरालाले राजतन्त्र र हिन्दू अधिराज्यबारे सार्वजनिक रुपमा र चुनावी माहोलमा नै वकालत गरिसकेका छन् । त्यसैले आगामी दिनमा जारी भएको संविधानको परिमार्जनका लागि कांग्रेस हिन्दूराज्य र संघीयताको विपक्षमा उभिएको खण्डमा अचम्म मान्नुपर्दैन ।

कांग्रेसको निर्वाचित पदाधिकारीलाई भारतीय स्वार्थ र दबाबका कारण यस प्रवृत्ति र सोच भएका पदाधिकारी विजयी भएका हुन् । भारत हालका दिनमा नेपाललाई हिन्दू राज्यको रुपमा नै देख्न चाहन्छ । हिन्दूराज्य बनाउन भारतले संविधान जारीपूर्व र हालका दिनमा पनि उसले प्रत्येक्ष-परोक्ष रुपमा हस्तक्षेप गरेको छ ।

राजाको नजिक भएका शेरबहादुर, हिन्दू राज्यको वकालत गर्ने शशांक र अंगीकृत नागरिकता बोकेकी सीतादेवी यादवमार्फत आफ्नो चाहना पूरा गर्ने चाहना भारतको हो । अब केन्द्रीय सदस्यको मत परिणाम पनि सोहीअनुसारको आउने अपेक्षा गर्दा फरक पर्दैन । खुमबहादुर प्रवृत्ति र सोच बोकेका व्यक्तिको आगमनले नेपाली कांग्रेसलाई विगतको सहमतिबाट विमुख गराउने छ ।

नयाँ पदाधिकारीको आगमनसँगै अब कांग्रेस दुई “ुवमा केन्दि्रत हुनेछन्- संघीयता, गणतन्त्र र हिन्दूराज्य नचाहने समूह र चाहने समूह । उक्त दुई समूहको चर्को विभेद र रसाकस्सीले कांग्रेस आगामी महाधिवेशनसम्म दुई चिरामा विभक्त हुने प्रबल सम्भावना छ ।

यदि त्यसरी नेपाली कांग्रेस विभक्त भएको खण्डमा प्रत्यक्ष फाइदा बाबुरामको नयाँ शक्तिले आर्जन गर्न सक्नेछ । नेपाली राजनीतिमा प्रजातान्त्रिक दल नेपाली कांग्रेस मात्र हो । तर, बाबुरामले जारी गरेको नयाँ शक्तिको सैद्धान्तिक एवं उनले जारी गर्ने गरेका विचारलाई मूल्यांकन गर्दा सुधारिएको प्रजातान्त्रिक पार्टीको रूपमा स्थापित हुन खोजेका छन् । त्यसैले नेपाली कांग्रेसबाट चोइटिने शक्ति नेकपा एमाले वा विविध माओवादीभन्दा नयाँशक्तिमै जाने देखिन्छ  ।

त्यसैले यसपटककोे महाधिवेशनले कांग्रेसलाई सबल र संगठित होइन, धराशयी बनाइसकेको छ । यसले नेपाली जनता र सबै राजनैतिक दलको संलग्नताले आएको गणतन्त्र, संघीयता र धर्म निरपेक्षतामाथि मात्र प्रश्नचिह्न होइन, नेपाली कांग्रेसको राजनैतिक भविष्यमाथि नै चुनौती कायम गरेको छ ।

मलेसियाबाट

यो समग्री नेपाल१२३.com मा पुरै पढौं