९० सालको भूकम्प र पुनर्निर्माण ! यसो गरे जुद्ध शम्शेरले !

१९९० सालको भयानक भूकम्पले हाम्रो प्यारो जन्मभूमि नेपालमा ठूलो उत्पात गरेको साढे चार वर्ष भयो । त्यो उत्पातमा असंख्य धन र जनसमेत धेरै नाश हुन गई के ठूला, के साना प्रायः सबैलाई ठूलो आपत्  आइपरेको थियो । परिआएको दुःख धैर्यवलले सम्हाली हुन सकेसम्मको उपाय गर्नु संकटबाट पार हुने बाटो हुनाले पहिलो अवस्थामा पुरिएका मानिसलाई खनैखोस्री झिक्ने, बचाउने, घाइतेहरुलाई औषधिको प्रबन्ध गर्ने, निराश्रय र निर्वस्त्र भई अलपत्र परेकालाई अन्न, बस्त्र, कम्बल दिने, बस्ने ठाँउ नपाईरहेकालाई पाल छाप्रो, टहरो, बाँस, रबर, टिनापात इत्यादि पुर्याइदिने, पुरिएका धनमाल उकासी भत्केका घरको मालमत्ता रक्षा गरिदिने समेत झटपट हुनुपर्ने, काम पल्टन समेत लगाई चाहिने कुराको हारगुहार सहायता इत्यादि जे जे काम भएको थियो सबैलाई थाहै छ ।

भताभुङ्ग लथालिङ्ग भएका घरवास फेरी खडा गरी सबैले चाँडो विश्राम गर्न पाउन् भन्ना निमित्त यहाँ चार भन्ज्याङभित्र र पहाड–मधेशको समेत जंगल खोलिदिई दुनियाका निमित्त लखन रुपैयाँको काठपातबेदाममा छोडियो । ठाउँठाउँमा भट्टी बनाई पोलाएको करोडन ईट, गोदाममा मौजाद रहेको, हजारन लकडी, देशबाट झिकिएको टिनपाता, किलाकाँटाहरु सरल मोलमा पाउने प्रबन्ध पनि भयो । नेपालमा भएजति कालीगड पनि पहिले दुनियँका निमित्त छोडिए । भत्किई–बिग्रिई खण्डहर सहर शून्य, उदासलाग्दो भइरहेका सहर–गाँउहरुमा ठाउँठाउँ थुप्रिरहेको र सडकको एवं दुनियाँको नासिएका घरको माटो समेत भर्ती कुल्ली राखी फ्याँक्न लगाइयो ।

फन्ड खोली दीनहीन दुःखीहरुलाई त्यसबाट बक्स पाउने बन्दोवस्त पनि हुन गयो । साना–ठूला सबैलाई एकैबाजी त्यस्तो ठूलो भुकम्पको मारबाट उठ्नलाई फन्डबाट मात्र नपुग्ने, थातवासको कुरा हुनाले पर्खिरहन पनि नहुने, दाम नभए सानोतिनो काम पनि टककै अड्कने, पुगिसरी आउनेहरुसँग पनि सबैका घरमा नगद महजुद नरहने, खोजमेल गरुन भने अर्कालाई पनि उस्तै परिरहेको, ऋण काढ्नातीर लागून भने स्वार्थी सुदखोरखहरु पहिले यस्तो अवस्थामा पत्यारै नगर्ने, पत्याइहाले भने पनि ऋणीलाई संकट परेको मौका छोपी बढव बढी व्याज, घीउ खानी खोज्ने भई दुःखीहरुमाथिदुःख थपिन जाने भई धेरै जसोलाई आर्थिक संकट पर्न जानाले शोचनीय अवस्थामा रहिरहनुपर्ने भएको देखिँदा तिनीहरुलाई त्यो संकटबाट उकास्ने महलवसरि विना व्याजमा चार वर्षको भाखा गरी सापट दिना निमित्त मोरु पचास लाख रुपैयाँ पर सारियो । त्यसमध्ये मोरु २९८२३१/६२ सापटीको रुपमा गयो ।

यी सबै प्रवन्ध र मद्धतबाट भुकम्पपीडित सबैले उत्साह बढाई थोरै समयमा नै सुविस्तासँग आफ्नो थातवास तयार गरि आफ्नो वालवच्चा, मालमत्ता थन्को लगाई आनन्दसँग बस्न पाई आफू अरु उद्योगधन्दातिर लाग्न पाए । त्यति मात्र होइन, कसैले त साविक दुईतलेको तीनतले, तीन तलेको चारतले, पुराना छाँटकाँटको ठाँउमा नयाँ छाँटकाँटको ठूलो र सुविस्ताको घर तयार गरेका छन् । देवालय, पाटी–पौवाहरु पनि धेरै नै बने । यति हुन गएकोले अ‍ै ले देख्ने नयाँ मानिसले हेर्दा ‘ नेपालमा भुकम्पको मार त्यतिको भएको थियो के त ?’ भने जस्तो दृश्य प्रत्यक्षै देखिरहेकोछ । यतिसम्म यति चाँडो हुन सक्नु सानो सान्तोषको कुरा होइन । भुकम्पको त्यत्रो मारमा परेको नेपाल आफ्नै वलले फेरी याति चाँडो खडा भयो भन्ने कुरा छापामा छापिएको तिमीहरु सबैले देखे–सुनेकै होलाऊ ।

कोहीकोही जंगी–निजामति जागिरदार, रजौटा–पुरोहितहरुले तमसुक लेखी संस्थातर्फबाट, सापट लिएको रुपैयाँ कसैले आफ्ना जागिरबाट कट्टी गराए, कसैले आफ्नो घरघरानाबाट ल्याई वुझाइसकेका छन् । ती जागिरदारहरुमध्ये धेरै ऐले पनि जागिरेमा बहाल छन् तापनि तिनीहरुले सोधभर्ना गर्नालाई आधा पेटमा गुजारा गर्नुपरेको पनि सम्झीराखेकै छु । त्यो दैवी दुर्घटनामा भत्केका घर–पर्खालले मिची अकाल मृत्यु भएकाहरुको आत्माको शान्ति र उद्धारको खातिर आफूले महाकाली किनारामा गरेको सहस्र गोदानको पुण्य अर्पण र सप्ताह लगाउने काम पनि भयो । शास्त्रानुसार तिनीहरुको अवश्य उद्धार हुन गई तिनको परत्र सुध्रन गएको हुनुपर्दछ । दुर्गतिको लक्षण पनि केही–कतै देखिदैंन, सुनिदैंन ।

आफ्ना इच्छाले श्रद्धा गरी अर्पण गर्न ल्याएको द्रव्य यस काममा उठेको फन्डमा राखिदिने बन्दोवस्त भएकाले कुल जम्मा मोरु १०७४६१३.७९ नोटक रु २७३३१.३ आएको हो । त्यसमध्ये नानी कमान्डर इनचिफ जनरल पद्यशमशेर जंगराणा र नानी फ.क.ज. मोहनसमशेर जंग व. राणा प्रवृत्ति छ जना (फ.क.ज बबरसमशेर, द.क.ज. केसरसमशेर, ज.सिँहसंशेर, ज. कृष्णसंशेर, ज. शंकसंशेर) हाम्रा भतिजाहरु तर्फबाट र सीताभवन महारानी भाउजू औ हामी र हाम्रा बडामहारानीबाट गरी दश लाख चालिस हजार मोरु जम्मा हुन आयो । विदेशमा रहेका नेपाली र नेपालमा रहेका गुरुपुरोहित, भारदार, दुनियाँबाट र नेपालमा रहेका विदेशीहरुबाट गरी मोरु ३४९१३।७९ नोटक रु. ४२९४… चन्दा आएको थियो ।

स्नेहले विशेष सहानुभूति प्रकट गरी ब्रिटिस, जापानी, हिन्दुस्तानी सज्जनहरुले पनि, नोटक रु.२३०३७.२..३ पठाएका थिए । सो आएको जम्मै दाम फन्डमा जम्मा हुन गएको छ । यो फन्डबाट यहाँ नेपाल खाल्डोका र पहाडका समेत अकिन्चन दीन दुःखीलाई जिल्ला जिल्ला, गाँउगाँउ सम्म डोर पाठाई अन्न बस्त्र बाँड्ने, विउ मासिएकालाई विउ दिने, दुनियादारको भत्केको घर, छाप्रो, कटेरा बनाउनलाई दाम दिने, माटो मिल्काईदिन इत्यादि काममा गरी जिम्मा मोरु ५४४४.६८ नोटक रु. ३८४२…. खर्च भइसकेको छ ।

सो वाहेक भूकम्पले भत्केका–विग्रेका देवदेवालय, पाटीपौवाहरुको जीर्णेद्धारको खर्च, भूकम्पोद्धार सम्वन्धी काम गर्नालाई नयाँ थप भएका कामदार–कारिन्दाहरुको तलव, मसलन्द, रेलभाडामा भएको खर्च अघि फन्डतर्फबाट भइरहेको थियो तापनि तिनीहरुलाई मद्दत र सुविस्ता होओस् भन्ने मनसायले सो खर्च पनि सरकार तर्फबाटै गर्ने बन्दोवस्त मिलाएकाले अब फन्डपट्टी नोट कम्पनीको पनि मोहरै गरी जम्मा मोरु ५६०९५६ वाँकी रहने सापटीवाला तिमी दुनियाहरुलाई पाटीमा सोधभर्ना गरिदिने बन्दोवस्त गरिएको छ ।

प्यारा प्रजा हो,

यस्तो दैवी चोट हामीलाई मात्र परिआएको होइन, कालचक्रको हेरफेरले अन्तअन्त पनि परेको सुनिएको छ । यस्तो परिआँउदा त्यहाँका वासिन्दाहरुले धैर्यधारण गरी दुःखबाट शिक्षा लिई उद्योगभन्दातिर झन् मन बढाई आफ्नो आँट र मेहनतको जोरले ती अघिभन्दा बलिया भई निस्कने गर्दछन् । यही नेपालमा पनि शक्तिसिँह देवका पालामा भूकम्पको उत्पात् भएको थियो भन्ने इतिहासको लेख देखिन्छ । त्यत्तिकै टाढाको के कुरा, सय वर्ष अगाडि १८९० सालमा पनि यस्तै उत्पातले धेरै धनजन, घर–देवालय, सहरको नास गरेको रहेछ ।

त्यसबेला ती भूकम्पले पछारिएका प्रजाहरु केवल आफ्नै आँट र उद्योगको जोरले फेरी उक्सिएका थिए भन्ने पनि बुझिन आउँछ । यी कुराहरुले सदासर्वदा उद्योगमा दत्तचित्त भई प्रजा–प्राणीहरुले आफ्नो जीवन सुजीवन बनाउँनु र स्वावलम्बी भई आफ्नो देशको उन्नती गर्नु असल मार्ग हो भन्ने देखाइरहेको छ । दैवी विपत् परी हानिनोक्सानी भएमा सो हानिको पूर्तिको लक्ष्य गरी विशेष परिश्रम लगाई उद्योग गर्नतिर नलागे अघिका परिपस्थितिसम्म पुग्न पनि गाह्रो हुन्छ । उद्योगधन्दाको ख्याल सुखमा भन्दा दुःखको अवस्थामा हुने गर्छ ।

सांसारिक जीवनमा सधैं सुखको दिन मात्र आइरहँदैन । कहिले कस्तो परि आउँदछ, कहिले कस्तो । मुलुकमा लडाइभिडाइँको काम परिआयो भने अवस्था अनुसार जस्तो परिआउँछ सो बेहोरी मिठोमसिनोको ख्याल छोडी स्वास्थ्यलाई हानि नगर्ने रुख्खासुख्खा सादा चीज जो पाइन्छ, त्यो पनि आधा पेट खाएर निर्वाह गरी जुन काम गर्नाले आफ्नो मुलुकको परिस्थिति सप्रने र आफ्नो तरफको भलाइ पनि हुने हुन्छ, त्यतैतिर ती मुलुकका प्रजाहरु लाग्ने गर्छन् । जस्तो लडाइभिडाइ उस्तै देशमा परि आएको दैवी दुर्घटना पनि दैवी लडाईजस्तो हो । अकस्मात त्योस्तो दैवी परीआएपछि घरवास तयारी भए धmै तिमीहरु क्षतिपूर्तितिर जाँगर बढाइ, उद्योगधन्दामा लागि मितव्ययी बानी बसाली सकेसम्म चाँडो स्वावलम्वी हुने, भन्दामा पनि दत्तचित्त हुने वेला थियो ।

अवस्थाअनुसार खस्रो धस्रो लगाई रुखा वा सुख्खा खाईकन पनि निर्वाह चलाई, सौखिनी फजुल खर्च घटाई, खेतछीवालाले अन्नको उब्जा बढाउने, एक बाली हुनेमा २–३ लगाउने र बढी दाम आउने वस्तु पैदा गर्ने, कपडा वुन्नेले बढी कपडा बुनी तयार गरी सो तयार भएका मालको प्रचार बढाउने, शिल्पकार कालिगडहरुले शिल्प र कालिगडी कामतर्फ विशेष प्रयत्न पुर्याउने, यस्तै अरु ज–जसको जुनजुन काम छ, उसमा हौसला बढाईm पारिश्रमसाथ उद्योगभन्दातिर लागे त्यसबाट बढी आर्जन गरेको भनले आफ्नो र्निवाह चलाई थोरबहुत जो सकिन्छ साँच्दै जान सकिने भई देशमा उद्योग बढे देशको पैसा देशैमा रहने र अरु तरहबाट आफ्नो भलाई साथसाथै देशको पनि भलाई हुने कुरा जानेबुझेकै होलाऊ । नजान्ने नबुझ्नेले पनि जान्नुबुझ्नु योग्य छ ।

यही मितव्ययी हुने स्वावलम्वी हुने तरफ अर्थात चाहिँदोबाज्जी मात्र गर्ने र आफ्नो भरमा आफू उभ्भिन सक्ने सद्रुणतर्फ हाम्रा प्यारा प्रजाको चित्त आकर्षण गर्नखातिर भूकम्पपछि कुनै बेजरुरी देखिएकोवस्तु देशदेशान्तरबाट आउनै बन्द गर्ने, कुनै अनावश्यक वस्तुमा भन्सार बढाउने, कुनै आवश्यक वस्तुमा घटाउने गरेका र उद्योग परिषद स्थापना र स्वदेशी चीजको प्रर्दशनी आदिकने प्रवन्ध गरी बाटो देखाउने उपाय पनि भएको छ ।

विचार गर, मुलुकको उन्नति र अवनति त्यहाँका वासिन्दा प्रत्यकको आत्मीक बलको उन्नती र अवनतिसँग सम्वन्धराख्तछ, उन्नतीको चाहना कसलाई हुँदैन ? देशकाल अवस्था र आफ्नो हविगत इत्यादि कुराको विचारको ठीक तौल पुर्याई उपायतिर लाग्नु पर्दछ । टाढासम्म विचार नजर अगाडि फैलाई धैर्य र जाँगर दुई हातमा लिइ उपाय उद्योगथिर लागेपछि गरेअनुसार अवश्य केही न केही फाईदा नभई रहँदैन । यिनै कुरा मौमा परेमा तिमीहरुलाई बराबर सम्झाइ बोध गराउने ।

कोसिस गर्दै रहेको हुँ मुलुकको बहत्तरी प्रजालाई सुख कसरी हुन सक्ला भन्ने ध्यानमा हामी निरन्तर लागिरहेको तिमीहरुले देखे जानेकै होलाऊ । सो सापट गएको रुपैयाँको म्याद पुगेपछि संस्थाको शोधभर्ना आउनुपर्नमा कतिले बुझाई पनि सके, बुझाउन बाँकी राख्नेलाई ऐले वर्षा र खेतिपातिको काम पर्न गएकाले कार्तिकसम्मको म्याद पनि फेरी गप गरिएको छ । सो म्यादसम्ममा पनि सोध बुझाउन नल्याएको पक्षमा सो सापटको रुपमा गएको रुपैयाँ लिखतबमोजिम धितो लेखिएको घरबाटै उपर गर्ने कुरा तमसुकैमा लेखिएको र आम इस्तिहार समेत भई राखेका हुनाले त्यसको लिलाम गर्न केही बाधा थिएन ।

त्यसो गर्दा भत्केको घर सवैलाई एकै चोटी तयार गर्नुपरेको पर्खे विस्तार गर्ने अवसर नभएको कालिगढको र अरु ज्यालादारीको महँगीले बढी खर्च पर्न गए पनि आफ्नो थातवास चाँडो जोरी बस्नााई पुरानो आफ्नो सामानसमेत काम लाग्ने जति काममा लगाई ती घरहरुमा तिनीहरुको निजायती धन पनि केही न केही कसेको परेको होला, त्यस्तो घर लिलाम हुन जाँदा तिनीहरुको मान कल्पनातीत कुरा त छँदैछ, लिलाम लिने भरसक किफायतैमा हात लाउन खोज्ने भई तिनबाट सुफत मोल नपाईने स्वभावै हुनाले जेनकेन गरी बल्लवल्ल उभ्याएको वासस्थान काम दाममा अर्काको हातमा पर्न जाने भई ती घरवालाहरु फेरी विनास्थानका हुन जाने छाँट देखिन आयो ।

कोही कोहीले ता सोही घर साहुलाई भोगबन्धक दिने गरी कर्जा लिई शोध बुझाउन ल्इाएका छन् भन्ने पनि सुनिन्छ, धितो लेखिए घर सर्कारैमा भोगवन्धक राखिने गरी भने पनि दुवै थरीलाई पछिसम्मको टन्टा छुट्ने भएन । फेरी प्रजाहरुको बासको सुख पनि तिजीहरुकाहातमा हुने भएन । व्याकबाट कर्जा मिल्ने प्रवन्ध हुन गएमा पनि ऋणमाथि झन् व्याज थपिदैं जाने भयो । भाखा पाए तिर्ने थियौ भन्नेयस्तो भनाई पनि सुनियो ।

के चार वर्षको भाखा कम थियो र । त्यो चार वर्षको व्याज सयकडा पाँचका दरले मात्र दिनुपरेको भए पनि कति तिनुपर्ने भइसक्ने थियो, आफैं हिसाव गरी हेर, यी सबै कुरा परिस्थिति र ऋणीहरुको अवस्था विचार गरी हेर्दा सर्कारको हरगुहारबाट तनमनधन लगाईप्रजाहरुले ऐले पाईरहेको विश्रामको सुख सपना जस्तो मात्र हुने भई पहिलो भुकम्पको घाउ पुरिदाँ नपुरीँदा तिनीहरुले फेरी दोस्रो दुःखको अवस्थाको अनुभव गर्नुपर्ने होला भन्ने छाँट देखिन लाग्यो ।

हेर सर्कार र दुनियाँको सम्वन्ध वावुछोराको जस्तै हो, त्यति मात्र होइन, शरीरमा साना ठूला हरेक अंगप्रत्यागं वेग्दावेग्लै रहेको छता पनि ती सवै मिल िएक शरीर एक ज्यान बनेको छ । शरीरभर फिजिने ज्ञान शक्तिको मूल कामानी शिरमा रहेको छ । त्यतैबाट शरीरका सारा अवयवहरुको सन्चालन हुने हुनाले शिरलाइए ‘उत्तमांग अंगप्रत्यांगमा जो सुःख दुःख पर्दछ, त्यो शिरले र शिरमा जे पर्दछ त्यो अंगप्रत्यंगले अनुभव गर्दछ उसमा पनि कुनै अंगमा चोटपटक लाग्न जाँदा त्यसका साथसाथ अरु अंगले पनि केही न केही दुःख अनुभव नगरी रहन्न भन्ने सबै अंगसँग सम्बन्ध राख्ने उत्तमा.गमा त झन् विशेष मात्रामा असर पुग्न जान्छ भन्ने स्पष्टै छ जस्तो शरीरको उत्तमांग शिर, उस्तै प्रजाहरुका उत्तमांग सर्कार हुन् । अर्थात राज्यका अंगप्रत्यंग प्रजाहरु उत्तमांग सर्कार बनिरहेका छन् । ती सबै मिली एक शरीर एक जीउ भएको हुन्छ । सरकारलाई सहयोग परेको सुख दुःखमा प्रजालाई परेको सुख दूःखमा सरकारले सहानुभूति देखाई सहयोग  गर्नु स्वभाविक हुनुपर्ने कुरा हो ।

सरकारलाई पनि प्रजातर्फको फिकर मात्र होइन कि सरकारले खुद बनाउनुपर्ने दरबार सक्रिया घर अड्डा अस्पताल असरवावघर धरहरा नयाँ बाटो ठाँउठाँउका पाटीपौवा पुराना शिल्पस्थान देवालय इत्यादि जगैदेखि बनाउनुपर्ने जीर्णेदार कारिन्दाहरुको तलबमसmन्द रेलभाडा बाटा खर्चसमेत गरी सयका लाठी एकको बोझ भने झै त्यसतर्फ पनि सरकारलाई बोझ कम परेको छैन, अझ पनि खर्च बराबर हुदैंछ तापनि हार्दिक भावभक्ति राखी सरकारको कल्याण चिताई आफ्ना परिश्रमको जोरले स्वदेशको कल्याणतिर लागिरहेका पुत्रवत प्रजामा यी विशेषगरी यस्तै ठूलो दुर्घटना परेमा हार्दिक स्नेहसाथ हुने सकेसम्म हारगुहार गरी रक्षा गर्नु सरकारको कर्तव्यनै हो, सोही अनुसार त्यो भयानक भूकम्पमा तिमीप्रजाहरुको उद्धार निमित् सकभर गरी अघि यहि ठाउँमा ‘यस अवस्थामा मैले गर्नुपर्ने गरिरहेको छु अब पनि गरी हुने सम्म गर्नामा बाँकी राख्ने छैन’ भनेको तिमीहरुले सम्झीराखेकै होलाऊ ।

यी सबै कुराको ख्याल साथसाथै संस्थानका ऋणी प्रजाहरुले सो ऋणको खातिर चिन्ता लिइरहेका छन् भन्ने सुनिए बुझिएको र तिनीहरुले ऋण लिएको दाम अकार्थमा लाएको नभई अघि भने बमोजिम जुन कामका निम्ती लिएको छ सोही स्ववासी घर खडा गर्नेमा लगाएको, सो लगाउँदा भएको खर्चको दाम पनि आफ्नै सहवासी कालिगढ ज्यामी आदि प्रजामा फिजिन गएको समेत सबै कुराको ख्याल राखी यो पटक आफरना प्यारा प्रजाहरुलाई चिन्ता र सहबाट पनि गराउने उद्देश्यले यो भूकम्पोद्धार संस्था तर्फबाट तमसुक गराई सापट गएको २९८२३१६।६२ मध्ये फण्डको जगेराबाट भर्ना हुने मोरु ५,६०,९५६ कटाई बाँकी मोरु २४,२१,३६०।६२ जम्मै तिमीहरुको सुखशान्तिको खातिर माफीगरिदिएको छु ।

कोहीकोही जंगी निजामति जागिरदार रजौटा प्रोहितहरुले तमसुक लेखी संस्थातर्फबाट सापट लिएको रुपैयाँ कसैले आफ्ना जागिरबाट कट्टा गराई कसैले आफ्नै घरघरानाबाट ल्याएर बुझाईसकेका छन् । ती जागिरदारमध्ये धेरै ऐले पनि जागीरैमा बहाल छन् तापनि तिनीहरुको सोधभर्ना गर्नालाई आधा पेटमा गुजारा गर्नु परेको पनि सम्झीराखेकै छु । घर घर माटामा चुलो भनेजस्तो सानालाई सानै, ठूलालाई ठूलै चोट परेको छ । सुख दुःखको वेदना सबैलाई उही हो त्यसो हुनाले तिनीहरुले चार वर्षको भाखामा सोध बुझाउने कवुल गरी तमसुक लेखी संस्थाबाट लिएको सापटी सोध भई आइसकेको भए पनि फिर्ता गरिदिने प्रवन्ध हुनेछ । आजसम्म अरु बुझाऊन ल्याएका छन्, तिनलाई पनि यो बुझाएको दाम फिर्ता दिने बन्दोवस्त हुनेछ । पाउने छौं खाति  जामासँग सुखशान्तिपूर्वक विश्राम गरुन् । ईश्वरमा धर्ममा र सरकारमा अटल रही उद्योग बढाई सुजिवन गराउँदै रहुन् ।

यो भुकम्पोद्धार सम्बन्धी सुरुदेखि  आखिरतक हरेक विषयमा आडर बमोजिमको आफ्ना आफ्ना कामकाममा नानी कम्पाउन्डर इन चीफ पश्चिमतर्फका कमान्डिङ जनरल लगायत हाम्रा भाइछोराहरुबाट र नायव बडागुरुज्यू भाइभारदार अफिसर कर्मचारीबाट औं स्वयंसेवकहरुबाट पनि परिश्रम र तन्देही साथ काम भई चाँडो सन्तोष मिल्ने बाटो बन्न गएकाले पल्टनीय जवानहरु र पुलिसहरुलाई एक लाख इनाम र विशेष काम गर्नेहरुलाई धन्यवाद नेकीपत्र मानपत्र तक्माहरु समेत अघो बाँडी कृतज्ञता पनि प्रकट गरिसकिएकै छ । ती राम्रो काम गर्नेहरुलाई समाप्तिको यो अवसरमा पनि फेरी धन्यवाद गर्दछ ।

(तत्कालिन प्रधानमन्त्री जुद्ध शम्शेर राणले १९९० सालमा गएको भूकम्पपछि पुनर्निर्माणकालागि देशवासीका नाममा गरेको सम्बोधन )

यो समग्री नेपाल१२३.com मा पुरै पढौं