बीबीसीमै ४० वर्षसम्म यौन दुर्व्यवहार गुपचुप

फाल्गुन १४, २०७२- चर्चित प्रस्तोता डिजे जिम्मी सेभिलका यौन दुर्व्यवहारबारे बीबीसीका कर्मचारीहरू विज्ञ भए पनि ‘डर’ का कारण शीर्ष व्यवस्थापनलाई त्यसबारे जानकारी नदिइएको एक स्वतन्त्र अनुसन्धानबाट खुलेको छ ।

उच्च अदालतका पूर्वन्यायाधीश डेम जेनेट स्मिथले छानविनका क्रममा सेभिलबाट यौन दुर्व्यवहार गरिएका ७२ जना पीडितको पहिचान गरेका छन् । जसमध्ये ८ जनामाथि त बलात्कारै भएको थियो ।

डेम जेनेटको प्रतिवेदनअनुसार अर्का प्रस्तोता स्टुवार्ट हलबाट यौन दुर्व्यवहार खेप्नेचाहिँ २१ जना भेटिएका छन् । उनको त्यस्तो व्यवहारबारे पनि बीबीसी व्यवस्थापन जानकार थियो ।

बीबीसी ट्रस्टका अध्यक्ष रोना फेयरहेडले संस्था पीडितहरूको रक्षा गर्न असमर्थ भएको प्रतिक्रिया दिएकी छन् । ‘यसले ध्यानै दिएनछ, जब कि राम्ररी हेर्नुपर्थ्यो। जसले यसमाथि विश्वास गरे उसैको रक्षा गर्न सकेन,’ उनले सेभिल र हलको दुर्व्यवहार काण्डबारे भने । १३ जना किशोरीमाथि यौनआक्रमण गरेको स्वीकार गरेपछि हल सन् २०१३ मा जेल चलान भएका थिए ।

पूर्वन्यायाधीश जेनेटका अनुसार सन् २०११ मा मरेका सेभिल र हाल जेल जीवन बिताइरहेका हल ‘सिरियल सेक्सुअल प्रिडेटर’ हुन् । उनीहरूको यस्तो रबैया रोक्ने ५ वटा अवसर बीबीसीले फुत्काउन पुग्यो ।

बीबीसीले अनुसन्धानका लागि ६५ लाख पाउन्ड खर्च गरेको थियो । यसको प्रतिवेदनमा हजार पाना छन् । तीनवटा भोलुममा छ ।

यसैबीच, बीबीसीकै अर्का प्रस्तोता टोनी ब्ल्याकवर्नले आफूविरुद्धको आरोपको खण्डन गरेका कारण आफूलाई बर्खास्त गरिएको दाबी गरेका छन् । रेडियो टुका प्रस्तोता उनले आफूलाई सफाइ मिलेको, एक १५ वर्षे किशोरीमाथि दुर्व्यवहार गर्नेमध्येको भनेर आफूलाई कहिल्यै सोधपुछ नभएको बताएका छन् । बीबीसीका महानिर्देशक टोनी हलले पीडितहरूसँग माफी माग्दै भनेका छन्, ‘हामीले रक्षा गर्नुपर्नेमा सकेनौं ।’

‘एउटा शृंखलाबद्ध बलात्कारी र यौन दुर्व्यवहारकर्ता दशकौंसम्म बीबीसीभित्र लुकेर बस्न सक्यो,’ उनले भने, ‘यो आततायी अध्यायले के भन्छ भने प्रसिद्धि भनेको शक्ति हो, एकदमै बलियो शक्ति । अन्य सबै शक्तिजस्तै त्यसलाई पनि उत्तरदायी बनाइनुपथ्र्यो, जुन भएन ।’

‘राक्षसी व्यवहार’

बीबीसीले सन् २०१२ मा सेभिल कार्यरत सन् १९६४ देखि २००७ सम्मको अवधिमा संस्थाभित्रको संस्कृति र अभ्यासबारे निष्पक्ष छानविन गर्न डेम जेनेटलाई जिम्मा दिएको थियो । सेभिल र हलप्रति लक्षित गर्दै जेनेटले भनेकी छन्, ‘यी दुवै पुरुषले बीबीसी सेलिब्रेटीका रूपमा आफ्नो प्रसिद्धि र ओहोदालाई संवेदनशीलहरूको शोषण गर्न दुरुपयोग गरे । यस्तो राक्षसी व्यवहारका लागि उनीहरूको भत्र्सना गरिनुपर्छ ।’

डेम जेनेटका अनुसार गुटबन्दी, प्रतिस्पर्धा र शत्रुताको संस्कृति बीबीसीका विभिन्न विभागमा रहेकाले एकातिर उठेका सरोकार अर्कातिर वास्ता गरिनन्थे । ‘कर्मचारीहरू आफ्ना म्यानेजरहरूसँग कुरा गर्न रुचाउँदैनथे किनकि त्यहाँ उनीहरूले अपनत्व महसुस गर्दैनथे ।’ डेम जेनेटका अनुसार सेलिब्रेटीहरूलाई अत्यन्तै विशेष मानिन्थ्यो र कोही नजिक पर्ने अवस्था हुन्थेन ।

जिमी सेभिललाई उनको जीवनकालभर अधिकांश मानिसले सन्काहा टीभी व्यक्तित्वका रूपमा चिनेका थिए । उनी बेलायतका ठूला स्टारमा गनिन्थे । उनका ‘टप अफ द पप्स’ र ‘जिम विल फिक्स इट’ नामक टीभी कार्यक्रम निकै चर्चित रहे ।

उनले बीबीसी रेडियो १ मा पनि कार्यक्रम चलाए । उनले परोपकारी प्रयोजनका लागि ४० करोड पाउन्ड उठाएर आफ्नो सन्तीय पाटोसमेत बनाउन खोजेको थिए ।

सन् २०११ मा उनको मृत्यु भयो । एक वर्षपछि उनीविरुद्धको आरोपहरू बाहिर आउन थालेका हुन् । उनलाई वास्तवमा बेलायतकै एकदमै बहुमुखी यौन आक्रमणकारीका रूपमा चिनिन थालिएको छ । उनले सयौं मानिस–केटा, केटी, महिला, पुरुष, खास गरी काँचा र कलिला किशोरीहरूमाथि शोषण गर्न आफ्नो हैसियतको दुरुपयोग गरे ।

डेम जेनेटले यौनआक्रमणका दर्जनौं घटनालाई लिएर छानविनका क्रममा ७ सय जनाभन्दा बढी मानिससँग प्रमाण संकलन गरेकी थिइन् । स्टुडियोबाट किशोरीहरूलाई सीधै घर लिएर गएको आरोपमा सेभिललाई सोधपुछ गर्ने दुई बीबीसी म्यानेजर पनि त्यसमा छन् ।

बीबीसीका सञ्चार संवाददाता डेभिड सिलिटोले सिनियर म्यानेजरहरू सेभिलको रबैयाबारे जानकार थिए/थिएनन् र कतिचाहिँ हल्ला मात्र हो भनेर ठहर गर्नु नै उक्त छानविनको मुख्य उद्देश्य थियो । सेभिलले सयौं वयस्क र बालबालिकालाई यौनदुर्व्यवहार गरेका थिए ।

उनले टेलिभिजन ड्रेसिङ रुमभित्रै बलात्कार गरेका घटनासमेत पर्दाफास भए । त्यसैगरी हस्पिटल, स्कुल, बालगृह र आफ्नै गाडीमा समेत सेभिलले यस्तो हर्कत गरेका थिए । सन् १९४० को मध्यदेखि नै सेभिलले यस्तो रबैया थालेको विश्वास गरिन्छ । जतिबेला उनी प्रारम्भिक युवाकालमै थिए । उनको यो उपक्रम सन् २००९ सम्मै चल्यो ।

जेनेट प्रतिवेदनका मुख्य बुँदा :

•     सेभिलले बीबीसीमा कार्यरत रहँदा ८ जनालाई बलात्कार गरे । एकमाथि बलात्कार प्रयास गरे । अरूमाथि आक्रमण गरे ।
•     धेरैजसो घटना ७० को दशकमा भएका हुन् ।
•     सेभिलले ‘टप अफ द पप्स’ नामक कार्यक्रम चलाउँदाताका यस्तो हर्कत बढी  गरेका  हुन् ।
•     सेभिलले ८ वर्षीया बालिकालाई समेत दुर्व्यवहार गरे ।
•     ८ जनाबाट अनौपचारिक रूपमा सिकायत भएको थियो ।
•     स्टुवार्ट हलको रबैयाबारे जानकार भए पनि कुनै कारबाही नगरेकामा दुई वरिष्ठ व्यवस्थापकको आलोचन गरिएको छ ।

यो समग्री नेपाल१२३.com मा पुरै पढौं